Structurele gevolgen Jaarstukken 2018

Jeugdzorg

In 2015 heeft de gemeente nieuwe taken gekregen binnen het Sociaal Domein. De eerste jaren was sprake van een onderbesteding op de verschillende onderdelen. In 2018 is gekozen om te starten met realistisch begroten. De inkomsten van het Rijk zijn losgelaten en de begroting is opgebouwd op basis van de uitgaven die gedaan zijn in de afgelopen jaren. In 2018 waren voor het eerst overschrijdingen te zien binnen het sociaal domein. Tot dusver zet deze trend zich in 2019 door. Het is een landelijk beeld dat gemeenten niet uitkomen met de budgetten binnen de jeugdzorg. Met als gevolg dat de begroting voor 2020 hierop is aangepast.

Preventief en ambulante jeugdhulp

Bij de decentralisatie van de jeugdwet in 2015 is uitgegaan van investeren in preventie, vroegtijdig signaleren en tijdig hulp bieden om zodoende het beroep op zwaardere en duurdere zorg op termijn terug te dringen. In de jeugdnota 2017-2020 is dit uitgangspunt ook voor Diemen nogmaals bekrachtigd.

Het preventieve aanbod (vrij toegankelijke trainingen, coaching en begeleiding) en de inzet van ambulante jeugdhulp (OK-coaches, praktijkondersteuners huisartsen) is verder uitgebreid. Dat heeft geleid tot een stijging in kosten. Problemen en signalen worden daardoor eerder zichtbaar en ondersteuning wordt meer/eerder ingezet.

In voorgaande jaren konden (extra) investeringen preventief en ambulante jeugdhulp worden opgevangen binnen het budget sociaal domein. Door de stijgende kosten is het jeugdbudget onder druk komen te staan. De budgetoverschrijding stelt de gemeente voor de keuze om ofwel te blijven investeren en huidige functies en voorzieningen te handhaven, ofwel deze (op onderdelen) af te bouwen.

De inhoudelijke overtuiging is dat investeren in preventie en ambulante hulp effect heeft. Ook uit landelijk onderzoek wordt aangegeven dat investeren in preventie dé oplossing zou zijn voor het terugdringen van de kosten. Op de langere termijn valt pas een daling te verwachten van kosten voor de specialistische jeugdhulp.

Specialistische jeugdzorg

Per 1 januari 2018 is sprake van een nieuwe werkwijze voor specialistische jeugdhulp. De gemeente Diemen en veel andere gemeenten in de regio Amsterdam-Amstelland en Zaanstreek-Waterland kampten in 2018, net als veel andere regio’s en individuele gemeenten in Nederland, met overwegend forse overschrijdingen op de jeugdhulp. In de Meicirculaire 2019 heeft het Rijk voor de jaren 2019-2021 aanvullende financiële middelen beschikbaar gesteld.

Voor 2020 betekent dit voor Diemen een aanvullende uitkering van € 420.000. Aanvullend wordt onderzoek door het Rijk verricht om te kunnen bepalen of, en zo ja in welke mate, gemeenten structureel extra middelen nodig hebben.
Tevens zijn regionale maatregelen ontwikkeld om de financiële beheersbaarheid voor 2019 te borgen. Echter, de uitgaven blijven een financieel risico vormen, mede als gevolg van een stijging in de aantallen jeugdigen en de complexe problematiek.

Daarnaast is de gemeente verantwoordelijk voor alle vormen van jeugdhulp en moet zij de hulp die nodig is, aanbieden en betalen. Vooraf is net als bij de Wmo niet precies te voorspellen hoe groot de vraag om jeugdhulp per jaar zal zijn, en daarom ook niet of de kosten ervan binnen het budget blijven.

Financieel effect

Om het huidige niveau van ambulante en preventieve hulp te handhaven wordt het budget omhoog bijgesteld met € 350.000.

In de analyse van de jaarrekening 2018 is voor de specialistische jeugdhulp een tekort van € 650.000 verantwoord en wordt het budget met dit bedrag omhoog bijgesteld. De beheersmaatregelen, zoals meer onderscheid in tarifering, moeten leiden tot beperking van het tekort. Vooralsnog wordt uitgegaan van een daling van kosten vanaf 2021 met € 50.000 Dit zal worden gemonitord en gerapporteerd via de P&C cyclus.